تأثیر نوسان بهای نفت بر مناسبات دولت و جامعه

نوسان بهای نفت در دورۀ ریاست جمهوری آقایان سید محمد خاتمی و محمود احمدی‌نژاد، آثار و تبعات بسیاری در عرصه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی داشته است. پایین بودن بهای نفت در دورۀ اول ریاست جمهوری آقای خاتمی، باعث نوعی خِردگرایی در تصمیمات دولت شد و نتایجی همچون ایجاد حساب ذخیرۀ ارزی، شتاب در برنامۀ خصوصی‌سازی را به همراه داشت .اما متأسفانه در مرحلۀ دوم ریاست جمهوری آقای خاتمی با افزایش بهای نفت، شاهد تغییر در سیاست‌ها و بازگشت به رویۀ دولت رانتیر بودیم و به‌نوعی می‌توان حتی شکست اصلاح‌طلبان را در سال 84 با این موضوع مرتبط دانست. این رویه در مرحلۀ اول ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد با افزایش بهای نفت ادامه یافت و به اتخاذ سیاست‌های توزیعی و حمایتی انجامید که با توجه به اوضاع بین‌المللی، این سیاست‌ها خود را در قالب تورم، نارضایتی‌ها و... نمایان ساخت. در مرحلۀ دوم ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد، کاهش بهای نفت همانند مرحلۀ اول ریاست جمهوری آقای خاتمی نوعی خِردگرایی را به تصمیمات دولت تحمیل نمود و ثمرۀ آن طرح تحول اقتصادی، هدفمند‌سازی یارانه‌ها و... بود. به‌طور‌کلی به گمان این پژوهش، سیاست‌ها و آثار کلی معطوف به اقتصاد، سیاست و اجتماع طی این دوران (1376 – 1392ش) تا حدود بسیار زیادی متأثر و همسو با نوسان قیمت نفت بوده و نتایج آن در قالب تورم، افزایش حجم نقدینگی، حساب ذخیرۀ ارزی، سهمیه‌بندی، طرح تحول اقتصادی، هدفمندی یارانه‌ها و... قابل مشاهده است.